بسم الله الرحمن الرحیم
(نگرش سیستمی به «احترام به عقیده»)
هر عقیده ای به عنوان یک سیستم، به نظر می‌رسد خود شامل دو خرده سیستم باشد:
سیستم تولید نظر و ایده + سیستم تولید عقیده
(دو نکته شایان توجه است:
1/ به نظر می‌آید هر ایده‌ای تبدیل به عقیده نمی‌گردد، بلکه یک ایده باید به حد نصابی از اطمینان برسد تا بتواند تبدیل به عقیده شود.
2/ تجزیه‌ی عوامل سیستم را تا جایی پیش بردیم که برای بحث ما ضروری است، نه بیشتر)
بسم الله الرحمن الرحیم
«زاویه دید و افق دید»
زاويه‌ی ديد بيانگر جهتِ نگاه كردن به يك شيء يا يك موضوع است.[1] و [2] مثلاً وقتي به يك اسب از جلو نگاه ميكنيم تصويري در ذهنمان نقش مي‌بندد و هنگامي كه از پهلو به همان اسب نگاه كنيم تصوير ديگري پيدا ميكنيم. براي اينكه تصوير كاملي از يك موضوع داشته باشيم بايد آن را از تمام جهات مورد بررسي قرار بدهيم تا تصوير كاملي از آن موضوع در ذهن ما شكل بگيرد.
افق ديد بيانگر ميزان كلان‌نگري نسبت به يك شيء يا يك موضوع است. به هر مقدار كه موضوع را به نحو كلّي‌تر مورد بررسي قرار دهيم از افق ديد بالاتري برخوردار خواهيم بود. به اين معنا كه از سطح شيء يا موضوع بالاتر مي‌رويم و از مافوق به آن نگاه ميكنيم كه در اينصورت موضوع را به صورت مستقل نديده‌ايم بلكه آن را به عنوان لايه‌اي از يك سيستم نگاه كرده‌ايم. هر چه بالاتر برويم سيستم‌هاي فوقاني بيشتري را كشف ميكنيم و جايگاه دقيق موضوع براي ما روشن خواهد شد.
تفاوت‌هاي زاويه‌ی ديد و افق ديد:
– زاويه‌ی ديد با اجزاءِ شيء سر و كار دارد، ولي افق ديد با موقعيت شيء مرتبط است.
– توسعه‌ی زاويه‌ی ديد با عمليات تركيب اتفاق مي‌افتد؛ به اين ترتيب كه تصاوير عكس‌برداري شده از زاويه‌هاي مختلفِ شيء را كنار هم قرار ميدهيم و با هم تركيب ميكنيم تا تصوير كاملي از آن به دست بيايد.
اما تعالي افق ديد با عمليات انتزاع اتفاق مي‌افتد؛ به اين ترتيب كه با تجريد كردن موضوع، به لايه‌هاي فوقاني آن دست پيدا ميكنيم و آنرا در ضمن سيستم‌هاي محيط بر آن نظاره ميكنيم.
– زاويه‌ی ديد در صفحه[3] توسعه پيدا ميكند (چون تمام جهاتي كه كشف مي‌شوند در عرض هم هستند نه در طول هم)، و افق ديد در فضا تعالي مي‌يابد و يك مخروط تشكيل مي‌دهد (چون با تجريد كردن، به سيستم‌هاي فوقاني كه حاكم بر اين موضوع هستند مي‌رسد).
پس:
درجه‌ی زاويه‌ی ديد ………. تابعي است از: تصويرِ مركبِ حاصل از ابعاد مختلف موضوع؛
ارتفاع افق ديد ……………. تابعي است از: ميزان كشف متغيّرها در نفوذ به لايه‌هاي فوقاني موضوع؛
گستردگي ديد …………… تابعي است از: درجه‌ی زاويه‌ی ديد + ارتفاع افق ديد.
پ.ن.1: مراد از زاويه‌ی ديد اصطلاح رياضيِ زاويه نيست، بلكه مراد گوشه و جهت و بُعد است (مثلاً مي‌گويند: آن زاويه از اتاق= آن گوشه‌ی اتاق). يعني آن جهت و بُعدي از شيء كه در ديد ما قرار دارد و از آن جهت به آن نگاه ميكنيم.
پ.ن.2: گاهي مراد از زاويه‌ی ديد، عينكي است كه با آن به شيء نگاه ميكنيم كه آن عينك هر رنگي داشته باشد در ديد ما مؤثر خواهد بود و شيء را از دريچه‌ی آن عينك طور ديگري مي‌بينيم.
پ.ن.3: منظور از صفحه، اصطلاح رياضي آن است؛ يعني در دو بعد طول و عرض، بدون داشتن ارتفاع.
منبع: جزوه‌ی «مأموریت زندگی من»، ابوالحسن بیاتی
